"Żal za grzechy"
13 kwietnia 1990 r. rosyjska agencja TASS nieoczekiwanie nadała bardzo ważny komunikat poświęcony zbrodni katyńskiej. Przyznano w nim, że odpowiedzialność za mord ponosiła NKWD. Dwa lata później Borys Jelcyn, prezydent Federacji Rosyjskiej, przeprosił Polaków za zbrodnię sowiecką w Katyniu.
Komunikat TASS
Do niezwykłego wydarzenia doszło w Światowym Dniu Katynia, 13 kwietnia 1990 r. Rosyjska agencja TASS opublikowała oficjalny komunikat władz radzieckich, w którym potwierdzono odpowiedzialność NKWD za mord na polskich oficerach, policjantach i przedstawicielach inteligencji wiosną 1940 r. Jako osoby odpowiedzialne za zbrodnię wskazano Ławrientija Berię i Wsiewołoda Mierkułowa. Tego samego dnia Gorbaczow przekazał przebywającemu na Kremlu prezydentowi Wojciechowi Jaruzelskiemu pierwszą partię dokumentów dotyczących losów polskich jeńców. W komunikacie stwierdzono również, że mord katyński był jedną z najcięższych zbrodni reżimu sowieckiego.
Po ujawnieniu oświadczenia w TASS w 1990 r. ostatni premier Edward Szczepanik, a następnie rząd RP na uchodźstwie domagali się wskazania wszystkich pozostałych miejsc kaźni i pochówków polskich żołnierzy, a także zażądał przeprosin, odszkodowań i zadośćuczynienia od Związku Sowieckiego. Żądania odszkodowania i ujawnienia szczegółów zbrodni katyńskiej powtórzyła również VIII Rada Narodowa Rzeczypospolitej Polskiej w rezolucji z dnia 28 lipca 1990 r.
Oświadczenie agencji TASS nadane w piątek 13 kwietnia 1990 o godz. 14.30,
"..." - Zeszyty Katyńskie ..., nr 1, s. 196
Przeprosiny Jelcyna
Kolejnym przełomem był upadek ZSRR. Na polecenie prezydenta Federacji Rosyjskiej Borysa Jelcyna, 4 października 1992 r. przekazano Polsce uwierzytelnione kopie dokumentów dotyczących zbrodni katyńskiej oraz jej tuszowania. Były nimi m.in. kopie uchwały Biura Politycznego KC WKP(b) z 5 marca 1940 r. i notatki Szełepina z 3 marca 1959 r. Dokumenty opublikowano w 1992 r. w Polsce w zbiorze Katyń. Dokumenty ludobójstwa. Wtedy też otwarto na pewien czas dla polskich historyków część archiwów postradzieckich. 25 sierpnia 1993 r. w czasie wizyty w Polsce Borys Jelcyn złożył kwiaty pod Krzyżem Katyńskim na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach i poprosił w imieniu swego narodu o wybaczenie.