Wojskowe Biuro Historyczne - Centralne Archiwum Wojskowe: charakterystyka zbiorów
Wiele cennych informacji dotyczących ofiar zbrodni katyńskiej, a także represji sowieckich, można odnaleźć w teczkach znajdujących się w posiadaniu Wojskowego Biura Historycznego (dawniej Centralne Archiwum Wojskowe) w Rembertowie (Warszawa).
Powstanie i zadania WBH
Wojskowe Biuro Historyczne zostało powołane do życia 21 kwietnia 2016 r. na mocy decyzji nr 217 Ministra Obrony Narodowej. Powstało na bazie Centralnego Archiwum Wojskowego, które zajmowało się dotychczas gromadzeniem i udostępnianiem badaczom dokumentów archiwalnych dotyczących Wojska Polskiego i polskich formacji wojskowych i paramilitarnych, których historia sięgała nawet 1908 roku, a także Wojskowego Biura Badań Historycznych. WBH podporządkowano również archiwa w Nowym Dworze Mazowieckim, w Oleśnicy, w Toruniu i w Gdyni. Tym samym stworzono instytucję, która prowadzi działalność naukową, wydawniczą (głównie „Przegląd Historyczno-Wojskowy”) oraz archiwalną.
Dyrektorem WBH jest dr hab. Sławomir Cenckiewicz.
Zasoby
W Wojskowym Biurze Historycznym znajdują się bogate zasoby dokumentów, fotografii i map. Cenną ich część stanowią zasoby zespołu Akt Personalno-Odznaczeniowych. Zawierają one informacje dotyczące przebiegu służby oraz odznaczeń oficerów i żołnierzy polskich formacji z różnych epok od 1908 r. Znaczną ich część stanowią teczki oficerów Wojska Polskiego z okresu II Rzeczypospolitej, a co za tym idzie, dzięki nim można poznać przebieg służby oraz osiągnięcia również tych oficerów, którzy zostali zamordowani przez NKWD w ramach zbrodni katyńskiej.
Godne uwagi są również dokumenty znajdujące się w Kolekcji Wojskowej Komisji Archiwalnej. Została powołana 29 czerwca 1992 r. i działała z pewnymi przerwami do 1997 roku. Jej głównym celem było rozpoznanie, skopiowanie i sprowadzenie do Polski wszelkiej dokumentacji dotyczącej losów żołnierzy i formacji polskich na terytorium ZSRR w latach 1939-1947 oraz jednostek radzieckich działających na ziemiach polskich w okresie 1939-1941 i 1944-1956. Kserokopie akt z archiwów rosyjskich, białoruskich, litewskich i ukraińskich przekazano do Centralnego Archiwum Wojskowego, gdzie zostały skatalogowane i podzielone na 9 kolekcji. To cztery kolekcje akt merytorycznych, trzy kolekcje akt personalnych oraz dwie kolekcje dokumentów z archiwów litewskich obejmujące akta śledcze Polaków aresztowanych po 1939 r. i akta polskich rodzin deportowanych:
1125. Kolekcja akt z archiwów rosyjskich, sygn. VIII.800.1-87;
1126. Kolekcja akt personalnych żołnierzy - jeńców wojennych z 1939 r. z archiwów rosyjskich, sygn. VIII.801;
1127. Kolekcja akt personalnych obywateli polskich wywiezionych do ZSRR po 1944 r., sygn. VIII.802;
1128. Kolekcja akt z archiwów białoruskich, sygn. VIII.804.1-49;
1129. Kolekcja akt personalnych polskich oficerów i podoficerów sprzed września 1939 r. z archiwów białoruskich, sygn. VIII.805.1-35;
1130. Kolekcja akt z archiwów litewskich, sygn. VIII.807.1-44;
1131. Kolekcja akt rodzin polskich deportowanych z Litwy w latach 1941-1952, sygn. VIII.808.1-113;
1132. Kolekcja akt śledczych Polaków aresztowanych na Litwie po 1939 r., sygn. VIII.809;
Kolekcja akt z archiwów ukraińskich, sygn. VIII.811.1-3.
W wymieniowych wyżej kolekcjach znajduje się 7 211 teczek (określanych fachowo jednostkami archiwalnymi). Dokumenty zostały napisane w językach: polskim, niemieckim, francuskim, rosyjskim, litewskim i ukraińskim.
W oparciu o powyższe zasoby WBH napisano szereg biografii oficerów Wojska Polskiego – ofiar zbrodni katyńskiej, które zostały opublikowane w ramach serii „Bohaterowie Niepodległej”, przez Instytut Pamięci Narodowej.